CITES Hayatımıza Nasıl Girdi? Amacı Nedir?
Yaban hayatı ve türlerin korunması ve uluslararası ticaretin kontrol edilmesi için Birleşmiş Miletler kapsamında yapılan toplantıda alınan kararla, Washington yada diğer adıyla Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) ilk defa 1973 yılında imzalanmıştır. CITES Sözleşmesi, Ülkemizde 22 Aralık 1996 yılında yürürlüğe girmiştir. CITES Ulusal Uygulama Yönetmeliği 27.12.2001 tarih ve 24623 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 2004 yılında revizesi yapılmıştır.
Sözleşmenin amacı, nesli tehlike altında olan yabani hayvan ve bitki türlerinin neslinin devamını ve gelecek nesillere aktarımını sağlamak amacıyla, sürdürülebilir kullanımını temin etmek için, Sözleşme ekinde yer alan türlerin uluslararası ticaretinin belirli esaslar çerçevesinde yapılmasını sağlamaktır. CITES Ulusal Uygulama Yönetmeliği gereği; Bakanlığımız CITES Yönetim Otoritesidir. Genel Müdürlüğümüz, CITES Sözleşmesinin Odak Noktasıdır ve Sözleşme Sekretaryası ve ilgili Kurumlar arasındaki koordinasyonu, raporlama ve eğitimleri gerçekleştirmektedir. Bakanlığınız ise gümrük noktalarında uluslararası ticaretin kontrolü ve kaçakçılığın önlenmesinde görev yapan bir Yaptırım Otoritesi’dir. (Gümrükler Genel Müdürlüğünün 07.02.2019 tarihli ve 41474122 sayılı yazısı)
Hangi Türler İçin CITES Belgesi Alınması Gerekir?
“CITES Sözleşmesinin Uygulanmasına Dair Yönetmelik”in I, II ve III sayılı listelerinde yer alan bir türe ait ithalat ihracat, yeniden ihracat ve denizden giriş işlemlerinde, CITES Yönetim Mercileri tarafından düzenlenen, bu kapsamda yapılan işlemler esnasında taraf devletlerin yönetim mercileri ve gümrük idarelerince aranan bir formdur. Bu itibarla, CITES Sözleşmesi gereği, firmaların ithalat ya da ihracat işlemleri sırasında CITES Belgesi’ni ilgili gümrük müdürlüğüne sunması zorunludur.
a) Ek I-A, Ek II-A ve Ek III-A sayılı listelerde yer alan bir türe ait örnek için Tarım ve Orman Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ile Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünden,
b) Ek I-B, Ek II-B ve Ek III-B sayılı listelerde yer alan bir türe ait örnek için Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Orman Genel Müdürlüğünden,
CITES Belgesi alınır. (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Dış Ticaretine İlişkin Tebliğ (Dış Ticaret: 2011/1))
Örnek olarak; 4411 tarife pozisyonu kapsamında parke ihracatı veya ithalatı yapılacaksa, parkenin ekli listedeki hammaddeden üretilip üretilmediği kontrol edilmelidir. Eğer listedeki türlerden üretilmediyse CITES Belgesi alınmasına gerek bulunmamaktadır.
CITES EKLİ LİSTELERİ İÇİN; CITES ekli listeleri
CITES Belgesi Nasıl Alınır?
CITES Belgesi başvurusu, Tek Pencere Sistemine vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir. Buna göre;
1. 1007 kodlu TPS-CITES Belgesine ilişkin yapılacak başvurular E-Devlet Kapısı’nda Ticaret Bakanlığı menüsü altında bulunan Tek Pencere Sistemi hizmetine ilişkin linkten gerçekleştirilecektir.
2. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, yükümlüsünce yapılan belge başvurularının değerlendirilmesi neticesinde düzenlenen 1007 (TPS-CITES Belgesi) kodlu belge Tek Pencere Sistemi aracılığıyla Bakanlığımıza gönderilecektir.
3. Tek Pencere Sistemi tarafından verilecek 23 haneli belge numarası/belge satır numarası (Örnek: Referans No: 19545419881007000000392/1) ile belge tarihi yükümlüsünce gümrük beyannamesinin 44 nolu kutusunda “Belge Referans No” ve “Belge Tarihi” alanlarında beyan edilecektir.
4. CITES belgesinin uluslararası bir belge olması ve karşı ülke gümrük idareleri tarafından ıslak imzalı ve mühürlü şekilde istenilmesinden dolayı, yalnızca ihracat işlemlerinde gümrük idaresince, yükümlüsü tarafından sunulan belge üzerinde gerekli işlemler yapıldıktan sonra yükümlüye belge verilmeye devam edilecektir.
5. İthalat işlemleri ile ilgili düzenlenen CITES belgesi kâğıt ortamında gümrük idaresine sunulmayacaktır.
6. Ayrıca ithalat ve ihracat işlemleri ile ilgili CITES belgesi verileri elektronik ortamda bulunacağından belgenin gümrük idaresince arşivlenmesine gerek bulunmamaktadır. (Gümrükler Genel Müdürlüğünün 08.08.2019 tarihli ve 46721627 sayılı yazısı)
CITES Belgelerinin Geçerlilik Süresi
Yönetmelik hükümleri doğrultusunda, ithalata ilişkin düzenlenen CITES Belgesinin geçerlilik süresi 12 ay, ihracata ve yeniden ihracata ilişkin düzenlenen CITES Belgesinin geçerlilik süresi 6 aydır. Bu süreler uzatılamaz.
Talimatlar ve Açıklamalar
(Bunlar formda belirtilen blok numaralarına aittir)
1. Verilen belgeye (ihracat izni, ithal edilmiş örneklerin ihracat sertifikası, ithalat izni veya diğer) uygun olan kutuyu işaretleyin. Şayet “diğer” kutusu işaretlenmişse belgenin cinsi belirtilmelidir. Orijinal sayı, Yönetim Mercii tarafından her belgeye verilen özgün sayıdır.
2. İhracat izinleri ve ithal edilmiş örneklerin ihracat sertifikaları için belgenin geçerlilik süresi veriliş tarihinden itibaren 6 aydan fazla olmayabilir. (ithalat izinleri için bir yıl)
3. İthalatçının tam olarak isim ve adresi.
3a, Ülke ismi tam olarak yazılmalıdır.
4. İhracatçının/ithal edilmiş örneklerin ihracatını yapanın tam ismi ve adresi. Ülkenin ismi belirtilmelidir. Müracaat sahibinin imzasının olmaması izni veya sertifikayı geçersiz hale getirir.
5. Belgeyi veren Yönetim Mercii tarafından nakliyata bağlı olarak mevzuata veya özel şartlara bağlı olarak hususi maddeler belirtilebilir.
5a. Şu kodlar kullanılacaktır: ticaret için T, hayvanat bahçesi için Z. Botanik bahçeleri için G, sirkler ve gezi sergiler için Q, bilimsel amaçlar için S, av trofeleri için H, kişisel için P, biyomedikal araştırma için M, eğitim için E, doğaya yeniden bırakılma veya bırakılma için N, yetiştirilen hayvanlar veya suni olarak bitkilerin üretilmesi için B.
5b. 13 bloğa yapıştırılmış olan güvenlik pulunun numarasını belirtin. (Ülkenin uluslar arası Standartlar Teşkilatı tarafından belirlenen kodu ile birlikte)
6. Belgeyi veren Yönetim merciinin adı, adresi ve ülkesi form üzerinde basılı olarak yer alacaktır.
7-8. Hayvan veya bitkinin ilmi adını (cins ve tür, mümkünse alt tür) Sözleşme Eklerinde veya Taraflar Konferansında onaylanan listelerde yazıldığı gibi yazınız ayrıca, hayvan ve bitkinin izni veren ülkedeki adını da yazınız.
9. Ticarete konu olan örneği (canlı hayvanlar, deriler, böğürler, cüzdanlar, ayakkabılar vs.) mümkün olduğunca tanımlayınız. Şayet bir örnek markalanmışsa (fişler, tanımlama markaları halkalar vs.) ve bu husus Taraflar Konferansı tavsiyesi olsun olmasın (çiftlik hayvanı örnekleri, Taraflar Konferansınca onaylanan kotalara tabi örnekler, ticari amaçlar için yetiştirilen hayvanların Ek-I türlerinin örnekleri vs.) markanın numarasını ve tipini belirtin. Canlı hayvanların cinsiyetlerini ve yaşını hayvanların olduğunca belirtin.
10. Türün yazılı olduğu Sözleşme Ekinin (I, II veya III) numarasını yazın,
Kaynağı belirtmek için aşağıdaki kodları kullanın:
W Doğadan alınan örnekler için
R Çiftlikten gelen örnekler için
D Sözleşmenin VII. Maddesi 4. Paragrafı hükümleri kapsamında ihraç edilen, ticari amaçlarla yetiştirilen Ek-1 hayvanları ve yine ticari amaçlarla suni yolla Ek-I bitkileri için
A Konferans Kararları Madde 11.11, a paragrafına göre suni olarak üretilmiş bitkiler ile bunların parça ve türevlerinin Sözleşmenin VII. Maddesi 5. Paragrafı hükümleri kapsamında ihracatı (ticari olmayan amaçlarla suni olarak üretilmiş bulunan Ek-I’de yer alan türlerin örnekleri ile Ek-II ve Ek III’te yer alan türlerin örnekleri) için
F Konferans Kararı, Düzeltilmiş Madde 10.16’da tanımlanan “yetiştirilen hayvanlar” tanımına uymayan ve esaret altında doğmuş hayvanlar (F1 veya devamı nesiller) ile bunların parça ve türevleri için
U Kaynağı bilinmeyen (doğrulanmalıdır.) için
I El koyulan veya zaptedilen örnekleri için
11. Örneklerin toplam sayısını, bu mümkün değilse miktarını belirtin ve kullanılan ölçü birimini tanımlayın. (örneğin ağırlık kg’dır.) “Bir kasa” veya “bir sürü” gibi genel deyimler kullanmayın.
11a. İçinde bulunulan yılda ihraç edilen örneklerin toplam sayısını (bu izin içinde yer alanlar dahil olarak) ve ilgili örneğin cari yıllık kotasını belirtin. (örneğin 500/1000) Bu hem ulusal kotalar hem de Taraflar Konferansı’nca belirtilen kotalar için yapılmalıdır.
12. Orijin ülke; örneğin doğadan alındığı, hayvanların yetiştirildiği veya suni yolla bitkilerin üretildiği ülkedir. Ülkenin ihracat izni numarasını ve verildiği tarihi belirtin. Bilginin tamamı veya bir kısmı bilinmiyorsa bu 5. Blokta doğrulanmalıdır. Bu blok sadece ithal edilmiş örneklerin ihracı için doldurulmalıdır.
12a. En son ithal edilmiş örneklerin ihracatını yapan ülke; örneklerin , bu belgenin verildiği ülkeye giriş yapmadan önce ithal edilmiş örneklerin ihraç edildiği ülkedir. Son ithal edilmiş örneklerin ihracatını yapan ülkenin ithal edilmiş örneklerin ihracat sayısını ve veriliş tarihini yazın. Bilginin tamamı veya bir kısmı bilinmiyorsa bu 5. Blokta doğrulamalıdır. Bu kısım sadece önceden ithal edilmiş örneklerin ihracı yapılmış ise ithal edilmiş örneklerin ihracatında doldurulmalıdır.
13. İzni veren görevli tarafından doldurulmalıdır. Görevlinin adı ( ve unvanı) tam olarak yazılmalıdır. Güvenlik pulu bu bloğa yapıştırılmalıdır ve üzerine izni veren görevlinin imzası ve damga veya mühür basılmalıdır. Mühür, imza ve güvenlik pulunun numarası açık şekilde okunabilmelidir.
14. İhracat veya ithal edilmiş örneklerin ihracatı anında sevkıyatı inceleyen görevli tarafından doldurulmalıdır. Gerçek anlamda ihraç veya ithal edilmiş örneklerin ihracında örneklerin miktarını yazın. Kullanılmayan blokları iptal edin.
15. Şayet nakliyat yöntemi, nakliye senedi veya havayolu senedini gerektiriyorsa bunlardan birisinin numarasını yazın.
Bu belge Sözleşmenin üç resmi dilinden (İngilizce, Fransızca ve İspanyolca) birinde yazılmalıdır veya bu üç dilden birinde tam tercümesini bulundurmalıdır. İhraç edilen ve ithal edilmiş örneklerin ihracında örneklerin ikisi birden aynı belgede bulunamaz.
Şayet bulunacaksa ihraç edilen ve ithal edilmiş örneklerin ihracında örnekler açık şekilde belirtilecektir.