Birleşik Krallık ile yapılan serbest ticaret anlaşması vasıtasıyla, Türkiye ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı ile karışlıklı yapılan ticarette tercihli ticaretten yararlanılması sağlanmaktadır.
Anlaşma kapsamına tercihli ticarete konu olan genel koşullar çerçevesinde taraf ülke menşeli olması gerekmektedir. Tamamı o taraf ülkede elde edilen ürünler, sınırlı derecede yabancı girdi kullanılarak elde edilmiş ve menşe statüsü kazanmış olan ürünler. Söz konusu sınır Ek-2’de belirtilmiştir.
Örnek: Aşağıdaki tabloda belirtildiği üzere eşyanın klimanın fabrika çıkış fiyatı 100 TL üretiminde 30 TL’lik Çin menşeli eşya kullanılmış kalan 70 TL’lik eşya için Türk menşeli girdi kullanılmış ise sorun yok ancak 51 TL Çin menşeli eşya kullanılmış olsaydı tercihli ticaretten faydalanamayacaktır.
Anlaşmaya göre eşyanın menşe kazanması için Yetersiz işlem ve işçiliğin ötesinde belirtilen işlemlerin gerçekleşmesi gerekmektedir.
Armonize Sistem 3 nolu Genel Yorum Kuralında tanımlanan setler, tüm bileşenleri menşeli olduğunda bir Taraf ülke menşeli olarak kabul edilir. Ancak, bir set menşeli ve menşeli olmayan bileşenlerden oluştuğunda, menşeli olmayan bileşenlerin kıymeti, setin fabrika çıkış fiyatının yüzde 15’ini aşmıyorsa, set bir bütün olarak menşeli olarak kabul edilir.
Eşyanın üçüncü bir ülkede, gümrük gözetimi altında tutulması koşuluyla, depolanabilir veya sergilenebilir. Bir sevkiyat kapsamındaki eşya İhracatçı tarafından veya ihracatçının sorumluluğu altında, üçüncü bir ülkede, gümrük gözetimi altında tutulması koşuluyla bölünebilir. Doğrudan nakliyat kuralının ihlal edildiğine dair ciddi şüphelerin bulunulması durumunda konşimento gibi taşıma belgesi dahil somut kanıtlar aranır.
Geri gelen eşyanın ihraç edilen ile aynı olduğunun kanıtlanması kaydıyla müsaade edilir. Taraf ülke gümrük idareleri bu anlamda tatmin edilmediği takdirde söz konusu eşya tercihli tarifeden yararlanamaz.
Tercihli tarife kullanılabilmesi amacıyla kullanılacak olan evrak Menşe Beyanıdır. Yukarıdaki gerekliliklerin karşılanması vasıtasıyla düzenlenebilir. Menşe Beyanının nasıl hazırlanacağı EK-4’te belirtilmiştir. Söz konusu eşyayı yeterli ayrıntıda açıklayacak şekilde tanımlayan bir fatura, teslimat notu veya başka bir ticari belge üzerine yapılabilir veya bunlara eklenebilir.
Menşe beyanı, ihracatçı tarafından elektronik ortamda düzenlenebilir. Bu hallerde, düzenleyen kişinin açık bir şekilde yazılı olması ve şekil ile içeriğinin EK-4’te yer verilen örneğe uygun olması koşuluyla İhracatçı tarafından kâğıt ortamında ıslak imza atılmak suretiyle düzenlenmesini müteakip elektronik ortama aktarılarak ithalatçıya gönderilen beyanın yer aldığı fatura, teslimat notu veya ticari belgenin aslı veya elektronik ortama aktarılarak ithalatçıya gönderilen nüshasının, yazıcıdan alınan çıktısı kabul edilir.
İngiliz ihracatçılar tarafından düzenlenen menşe beyanlarının metninde ilgili alana EORI numarasının girilmesi zorunlu olup, EORI numarasının bu şekilde girildiği hallerde menşe beyanlarının imzalı olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu kapsamda, EORI numarasının menşe beyanı metnindeki ilgili alanda belirtilmediği, söz konusu alan dışında faturanın herhangi bir yerinde belirtilmiş olduğu menşe beyanlarının kabul edilmemesi gerekmektedir.
Türkiye’de düzenlenen menşe beyanları ihracatçının kendi el yazısı ile atacağı orijinal imzasını taşır. Ancak onaylanmış ihracatçıdan, kendi adıyla hazırlanmış menşe beyanını kendi el yazısıyla imzalanmış addedilerek tüm sorumluluğu üzerine aldığına dair yazılı bir taahhütnameyi ilgili gümrük idaresine vermiş olması koşuluyla, böyle bir beyanı imzalama şartı aranmaz.
Anlaşmaya taraf ülkelerin, menşe beyanının hazırlandığı tarihten itibaren on iki ay veya ithalatçı Taraf ülkede tanınan daha uzun bir süre için geçerli olmasını sağlar. İthalatçı Taraf ülkenin gümrük idaresinden bu geçerlilik süresi içerisinde tercihli tarife talebinde bulunulabilir.
Menşeli eşyanın bir Taraf ülkeye tek bir sevkiyatı için veya aynı eşyanın birden fazla sevkiyatı için, on iki ayı geçmemek kaydıyla menşe beyanında belirtilen süre dâhilinde kullanılmasına imkân tanır.
İthalatçı Taraf ülke, yasa ve yönetmeliklerine uygun olarak geçerlilik süresinden sonra gümrük idaresine sunulan bir menşe beyanını tercihli tarife amacıyla kabul edebilir.
Anlaşma kapsamında Türkiye’ye ithal edilen ürünlerin toplam kıymetinin küçük paketler için 500 Euro’yu veya yolcunun zati eşyasını oluşturan ürünler için 1200 Euro’yu aşmadığı hallerde, menşe beyanı ibraz edilmesi gerekmez. Ancak amacı menşe beyanından kaçmak ise önlem alınır.
Her bir Taraf ülke, kendi yasa ve yönetmelikleri ile uyumlu olarak, eşyanın o Taraf ülkeye ithal edildiğinde menşeli olarak nitelendirildiği, ancak ithalatçının ithalat esnasında bir menşe beyanının bulunmadığı hallerde, eşyanın ithalatçısının ithalat tarihinden itibaren en geç iki yıl içerisinde, eşyanın tercihli tarifeye tabi tutulmaması sonucunda ödenen vergilerin iade edilmesi için başvuruda bulunmasına imkân tanır.
EK 4 MENŞE BEYANI METNİ
İngilizce Uyarlama
The exporter of the products covered by this document (customs authorisation no: ……………………..)[9] declares that, except where otherwise clearly indicated, these products are of ……………….. [10]preferential origin.
Türkçe Uyarlama
Bu belge (gümrük onay no: …………………)1 kapsamındaki girdilerin ihracatçısı, aksi açıkça belirtilmedikçe, bu girdilerin ……………… 2 tercihli menşeli olduğunu beyan eder.
..………….…………[11]
(Yer ve tarih)
……………………..[12]
(İhracatçının imzası,
İlaveten beyanı imzalayan kişinin adı ve soyadı okunaklı şekilde yazılmalıdır)
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
6 Şubat 2022