Yazımızda dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemine dair özet bilgi ile telafi edici vergiye dair detaylar ele alınacaktır.
Dahilde İşleme Rejimi Nedir?
İhracı hedeflenen ürünlerin üretiminde kullanılmak üzere, gümrük vergileri teminata bağlanarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın üretim girdilerinin ithal edilmesidir. Daha sonra belge/izinde taahhüt edilen tüm şartlara uymak suretiyle eşyaların ihraç edilmesidir.
Örnek olarak; ABC firmasının ambalaj üreticisi olduğunu varsayalım. Şirket, 7607.11.19.00.00 tarife pozisyonunda bulunan “Alüminyum folyo” cinsi eşyayı üretimde kullanmak için Çin’den ithal etmek istiyor. Bu eşya ile müşterisinin isteklerine göre baskılı ve muhtelif ebatlarda ambalajlar üretecektir. Ürettiği ambalajları Almanya’daki müşterisine ihraç edecektir. (Eşya kıymeti 500.000 TL) (Eşya miktarı: 27.000 KG)
Eşya kati ithal edilseydi 25.000 TL gümrük vergisi, 37.500 TL ilave gümrük vergisi, 110.000 TL anti damping vergisi ve buna bağlı 134.500 TL KDV ödemesi gerekiyordu. Ayrıca alınması gereken izinleri almalıydı. (toplam vergi: 307.000 TL)
ABC firması bu vergileri ödemek yerine DYS sisteminden Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğüne başvurarak dahilde işleme izin belgesi almıştır. Bu sayede 307.000 TL tutarında vergiyi ödemek yerine teminata bağlayarak maddi avantaj sağlamıştır.
Ayrıca YYS sahibi olan ABC firması gümrük vergisi, ilave gümrük vergisi ve katma değer vergisi için tüm tutarın %1’i oranında teminat vermiştir. (indirimli teminat) Anti damping vergisi içinse, tutarın tamamı için teminat veriyor. (2006/12 sayılı Genelge’nin 31/2-c maddesi uyarınca anti damping vergisi için indirimli teminat kullanılamamaktadır.)
Telafi Edici Vergi Nedir?
Üçüncü ülkelerden vergileri teminata bağlanarak tedarik edilen girdilerin, işlendikten sonra PAAMK ve AB ülkelerine tercihli rejim belgeleri düzenlenerek (A.TR, EUR.1 düzenlenerek) gönderilmesi durumunda ödenir.
Kısaca ithalat sırasında tahsil edilmeyen gümrük vergisi, ihracatında tahsil edilir.
TEV’in amacı PAAMK ile belirlenen serbest ticaret alanına vergisiz eşya girişini engellemektedir.
Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyonu (PAAMK): Avrupa Birliği, EFTA, Balkan ve Akdeniz ülkelerinin taraf olduğu, kendi aralarında aynı menşe kurallarını uygulandığı serbest ticaret alanıdır.
Bu ülkeler ile Türkiye’nin STA imzaladığı ülkeler dışında kalan tüm ülkeler 3. Ülke olarak nitelendirilir.
Hangi Durumda Telafi Edici Vergi Doğar?
ABC firmasının dahilde işleme kapsamında Çin’den getirdiği Alüminyum Folyo cinsi eşyalarla ürettiği ambalajları Almanya’ya göndereceğini ifade etmiştik. ABC firması bu eşyaları Almanya’ya gönderirken A.TR düzenlerse Telafi Edici Vergi doğacaktır.
Eşyada gümrük vergisi “0” olsaydı, TEV söz konusu olmayacaktı.
A.TR kullanılmayacaksa peki? İhracat eşyasının bünyesinde, serbest ticaret alanına girişte gümrük vergisi tahsil edilmemiş girdiler vardı. A.TR düzenlenmezse Almanya 3. Ülkelere uygulanan gümrük vergisini tahsil eder. Bu yüzden TEV söz konusu olmaz.
Telafi Edici Vergi Nasıl Hesaplanır?
ABC firması dahilde işleme izin belgesi kapsamında ithal ettiği 27.000 kg alüminyum folyo ile 30.000 kg ambalaj malzemesi üretecektir. Üretilecek bir kg ambalaj malzemesi için sarf edilecek alüminyum folyo miktarının 900 gram olduğunu varsayalım.
İthal edilen alüminyum folyonun her bir kilogramı için ödenmesi gereken gümrük vergisini tespit etmeliyiz. Bunun için, teminata bağlanan gümrük vergisini, ithal edilen miktara böleceğiz.
ABC firması 30.000 kg ambalaj malzemesi üretecek lakin şimdilik 7500 kg ambalaj malzemesi üretmiş durumdadır. Ürettiği 7.500 kg ambalaj malzemesini A.TR düzenleyerek 3151 rejim kodu ile Almanya’ya ihraç edecektir.
1 kg ambalaj malzemesi için 900 gram alüminyum folyo sarf edileceğinden, 7500 kg ambalaj malzemesi için 6750 kg alüminyum folyonun sarf edildiğini anlıyoruz. (7.500×0,900=6.750)
Bu parti için sarf edilen alüminyum folyo miktarı ile birim başına ödenmesi gereken gümrük vergisinin çarpımından ödenmesi gereken telafi edici vergi tutarı bulunacaktır.
Bu durumda 7.500 kg eşyanın ihracatında 6.250 TL telafi edici vergi doğacaktır.
Telafi Edici Vergi Hesaplanırken Firelerde Eklenmeli mi?
Gümrükler Genel Müdürlüğünün Dahilde İşleme Rejimi ile serbest bölgelerdeki telafi edici vergi hususuna dair yayımladığı 75325507 sayılı yazısına göre; nihai ürünün üretilmesi esnasında yanan, yok olan firelerin ödenecek TEV’e dahil edilmesi gereklidir.
Telafi Edici Vergi Ne Zaman ve Nasıl Ödenir?
İhracat beyannamesinin tescil tarihindeki kur ve vergilendirme unsurlarına göre hesaplanan telafi edici vergi, ihracat eşyasının Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıktığı tarihe kadar ödenmelidir. Bu tarihten sonra ödenen ithalat vergileri için gecikme zammı uygulanır. (G.K.194. Md)
Hesaplanan TEV, ihracat beyannamesinde “61” gümrük vergi kodu ile beyan edilerek ödenebilir.
TEV Hesaplanırken İlave Gümrük Vergisi İlave Edilir mi?
3351 Sayılı İthalatta İlave Gümrük Vergisi Uygulanmasına İlişkin Karar incelendiğinde, telafi edici verginin hesaplanmasında İlave Gümrük Vergisi’nin hesaplamalara dahil edilmemesi gerektiği belirtilmektedir. (4. Md.)
Serbest Ticaret Anlaşması Mevcut Her Ülkede TEV Doğar mı?
ABC firması Çin’den dahilde işleme rejimi kapsamında alüminyum folyo ithal etmişti. Bu eşya ile ürettiği asıl işlem görmüş ürünü (ambalaj) A.TR ile Almanya’ya veya EUR.1 ile Bosna Hersek’e gönderince TEV doğmaktaydı.
Ancak nihai ürünü menşe beyanı düzenleyerek Güney Kore veya İngiltere’ye ihraç etseydi TEV doğmayacaktır. Bunun sebebi serbest ticaret anlaşmasında “geri ödeme veya muafiyet yasağı” bulunmamasıdır.
Telafi Edici Vergi Ödenmezse Ne Olur?
Hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğunun gümrük idarelerince yapılan kontrol sonucunda tespit edildiği durumda, Gümrük Kanununun 234/5. md. uyarınca gecikme zammının yanı sıra vergi tutarının 1/4 kadar para cezası uygulanacağı hükmü amirdir.
Ancak idarenin tespitinden önce hiç ödenmeyen veya eksik ödenen ithalat vergilerinin yükümlüsünce bildirilmesi durumunda bu cezaya hükmedilmez. Yalnızca Gümrük Kanunun 194 üncü maddesi uyarınca gecikme zammı uygulanır.
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
20.10.2023