Üretim, istihdam ve uluslararası rekabet gücünün arttırılması gayesiyle destek unsurlarından istifade imkanı sağlayan bir belgedir. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (2012/3305) uyarınca düzenlenmektedir. Gümrük uygulamasında ise usul ve esaslar Gümrük Genel Tebliği (Yatırım Teşvik) (Seri No: 9) ile düzenlenmiştir.
Gümrük Vergisi Muafiyet Avantajı
Teşvik belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisi muafiyeti uygulanır. (Ek-4 kapsamı eşya harici)
Beyannamenin muafiyet kodu hanesine “YTTSV” girilmelidir. Ayrıca gümrük vergisi muafiyeti için 23 haneli TPS ID kodu olan 0981 kodlu (TPS-Yatırım Teşvik Belgesi) no girilmelidir. Her kalem için ayrı TPS ID oluştuğu için satır no kısmına “/1” yazılmalıdır.
KDV İstisna Avantajı
3065 sayılı KDV Kanunu’nun 13/1-d maddesi uyarınca teşvik kapsamı makine ve teçhizat satışı KDV’den istisna sayılmıştır. 16. Maddesinde ise bu istisnaların eşyanın ithalinde de uygulanacağı belirtilmiştir.
Öncelikle KDV istisnasından faydalanabilmek için Tek Pencere Sisteminden istisna belgesi başvurusu yapılacaktır.
Beyannamenin muafiyet kodu hanesine “YTTSV” girilmelidir. Ayrıca “1035” kodlu (TPS-KDV İstisna Belgesi) 23 haneli TPS ID kodu edi belgede beyan edilmelidir.
Kullanılacak muafiyet kodu belgenin özelliğine göre değişebilir. (YTTS2, YTTS3, YTTS4, YTTS5, YTTS6) Kullanılması gereken muafiyet kodu için Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü nün Yatırım Teşvik ile ilgili 22.06.2007 tarihli 13122 sayılı yazısı incelenmelidir.
Teşvik Kapsamı İthalatta İlave Gümrük Vergisi Ödenir mi?
Gümrükler Genel Müdürlüğünün 24.03.2016 tarihli 14793290 sayılı yazısı incelendiğinde ilave gümrük vergisi uygulamasının yeni bir vergi ihdası mahiyetinde olmadığı, sadece gümrük vergisi oranlarının artışına yönelik bir düzenleme olduğu ifade edilmektedir.
Bu bağlamda teşvik kapsamı ithal edilecek eşyada gümrük vergisi muafiyeti uygulanacaksa ilave gümrük vergisinin de alınmayacağı anlaşılmaktadır. (Ek-4 kapsamı eşya harici)
Vadeli Ödeme Yapılacaksa KKDF Ödenir mi?
12/05/1988 tarihli ve 88/12944 sayılı Kararnameye İlişkin Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında 6 Sıra No.lu Tebliğin “Fona Kesinti Yapılamayacak Krediler” başıklı 3 üncü maddesinin 14 üncü bendinde “Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında kullandırılan krediler”, den KKDF kesintisi yapılmayacağı belirtilmiştir.
Ayrıca Gümrükler Genel Müdürlüğünün 07.03.2014 tarihli 4725 sayılı tasarruflu yazısına göre mal mukabili, vadeli akreditif ve kabul kredili ödeme şekillerine göre yapılan Teşvik kapsamı ithalat işlemlerinde KKDF kesintisi yapılmaması gerektiği belirtilmiştir.
Teşvik Kapsamı Eşya İthalatında Ek Mali Yükümlülük, Antidamping, ÖTV, Damga Vergisi ödenir mi?
Gümrükler Genel Müdürlüğünün 29.06.2020 tarihli 55276730 sayılı yazısı incelendiğinde “2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”da; ithalat işlemlerine yönelik olarak sadece gümrük vergisi ile katma değer vergisi muafiyetinin düzenlenmekte” olduğu ve bu bağlamda ek mali yükümlülüğün tahsil edileceği anlaşılmaktadır.
ÖTV hususunda ise 2003/11 sayılı Genelge incelendiğinde ÖTV listelerinde bulunan eşya teşvik kapsamı ithal edilse dahi ÖTV’nin tahsil edileceği belirtilmiştir.
Aynı şekilde 3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun ve 488 sayılı damga vergisi kanununda yatırım teşvik kapsamı ithalatta dampinge karşı vergi muafiyeti ve damga vergisi istisnası hükmü bulunmamaktadır.
Örnek olarak; Teşvik belgesi kapsamında 8479.89.97.90.11 GTİP kodu ile Çin’den Çin menşeli “Lastik sökme ve takma makinaları” cinsi eşya ithal edilmek istenilmektedir. Bu eşyanın ABD menşeli olması durumunda %10 ek mali yükümlülük ödenmesi gerekmektedir.
Menşe şahadetnamesi sunulursa eşyanın ABD menşeli olmadığı tevsik edilmiş olur ve bu sayede ek mali yükümlülük ödenmez. Menşe şahadetnamesi sunulmasaydı gümrük vergisi matrahı üzerinden hesaplanmak suretiyle %10 ek mali yükümlülükte tahsil edilirdi.
Yine eşyada antidamping vergisi olsaydı, ithalat yatırım teşvikli olsa dahi ödenmesi gerekecekti. Ayrıyeten menşe tevsik edici evrak eklenmesi sebebiyle oluşan ek damga vergisi de ödenmelidir.
Her Eşya Teşvik Kapsamında Gümrük Vergisi Muafiyetinden Faydalanabilir mi?
Yatırım teşvik belgesi kapsamı yapılacak ithalatlarda en dikkat edilmesi gereken konulardan biri kararın 8 nolu ekinde bulunan eşyalardır. 2012/3305 sayılı Karara eklenen EK-4 sayılı listede Gümrük Vergisi Muafiyetinden Yararlanamayacak Makine ve Teçhizat Listesi yer almaktadır. Bununla birlikte söz konusu eşyaların ithalatında İlave Gümrük Vergisi de tahsil edilmektedir. (GGM 24.03.2016 / 14793290)
EK-4 Kapsamı Eşya İçin İlave Gümrük Vergisi Ödenmemişse?
Örnek olarak; ABC firması 8426.20.00.00.00 GTİP kodu ile “Kule vinçler” cinsi İsviçre menşeli eşyayı Almanya’dan ithal etmiştir. (Yatırım Teşvik Kapsamı)
Eşyada gümrük vergisi yok, %6 İGV var ve ödenmemiştir.
Sonradan kontrol esnasında müfettiş tarafından beyannamenin kontrolü sağlanmış ve “kule vinçler” cinsi eşyanın Karar’ın 8 nolu ekinde bulunduğunu buna rağmen İGV’nin ödenmediğini tespit etmiş. Bu durumda İGV’nin tahsili söz konusu olacaktır.
Ödenmeyen tutarın 15.000 TL olduğunu varsayalım. Ek tahakkuk ile bu tutarın tahsili sağlanır. Ayrıyeten Gümrük Kanunu’nun 234-1/a maddesi uyarınca verginin 3 katı yani 45.000 TL için ceza kararı düzenlenecektir. (Farkın %5’i aştığı varsayılmıştır.)
Kullanılmış Eşya Yatırım Teşvik Kapsamında İthal Edilebilir mi?
İthalat Rejimi Kararı’nın 7. maddesi uyarınca ithali mümkün olan kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat için teşvikten faydalanılabilir. Bunun için Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin Tebliğ (İthalat: 2023/9)’de belirtilmiş usuller uyarınca izin alınmalıdır.
EK-4’de yer alan kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat teşvik belgesi kapsamında temin edilemeyecektir.
Bununla birlikte Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 9. Maddesi incelendiğinde kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın teşvik kapsamı ithalatında sektörel kısıtlamaların var olduğunu görüyoruz.
Baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim, konfeksiyon ve çimento imalatı yatırımlarına yönelik teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat temin edilemez.
Belge Kapsamı İthal Edilen Makine ve Teçhizat Satılabilir mi?
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 22. Maddesine göre belge kapsamı ithal edilen makine ve teçhizatın teşvik belgesi tamamlama vizesinden sonra 5 yılı doldurması gerekir. 5 yıl şartı sonrasında tasarrufu serbest olmaktadır.
Ancak bakanlık izni alınmış olması durumunda beş yıl doldurmaksızın ihracı, kiralanması, teşvik belgesi olan/olmayan başka yatırımcıya satışı da mümkündür.
Belgeye Eşya Ekleme veya Belgeden Eşya Çıkarabilir miyim?
Yatırım Teşvik Belgesinde bulunan makinaya ait olduğu tevsik edilebilen aksam parça sonradan listeye eklenebilir. İlgili eşyanın ithalatına dair yükleme organizasyonu yapılmadan önce E-TUYS sisteminden gerekli güncelleme yapılması daha sağlıklı olacaktır.
Sonrasında Gelir İdaresi Başkanlığının sistemine yansıyan güncellemenin onayı adına dilekçe ile başvurulması gerekmektedir.
Dilekçeye müteakip memurun onayı ile liste tekrardan güncellenmiş olacaktır. Bu onay için ilgili memur, aksam parçanın makinaya ait olduğunun kanıtı adına bazı bilgi ve belgeler isteyebilir.
Tüm bu işlemlerden önce E-TUYS sisteminde ilgili memur ile mesajlaşmak suretiyle revize talebinin uygunluğu hususunda bilgi alınması tavsiye olunur.
“E-tuys_kullanim_kilavuzu’nun” 43. ila 50. sayfaları arasında ekleme, silme, miktar-fiyat güncellemelerinde izlenecek yol ve yöntemler fotoğraflar ile gösterilmiştir.
Teşvik Kapsamı İthal Edilen Eşya Mahrecine Gönderilebilir mi?
Gümrük Genel Tebliği (Yatırım Teşvik) (Seri No: 9)’un 8. Maddesine göre yerine yenisi getirmek kaydıyla evsafına uygun çıkmayan veya bozuk çıkan makine ve teçhizatın mahrecine iadesi gerçekleştirilebilir.
Söz konusu talebin gümrük idaresine yapılması ve gümrük idaresinde sonuçlandırılması esastır. İade işlemine konu eşyanın gidiş, gelişinde yatırım teşvik hususunda ayrıca bir başvuru gerekmemektedir.
Gümrük Genel Tebliğleri (Mahrece İade)(Seri No: 2)’nin 6. maddesinde de belirtildiği üzere Yatırım Teşvik Mevzuatı kapsamında ithal edilen eşyanın geri gönderilmesi işlemleri söz konusu mevzuat hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmekle birlikte, bu Tebliğde belirtilen belgelerin de ibrazı gerekir.
Serbest dolaşıma girişine ilişkin gümrük beyannamesi ile çıkışına ilişkin gümrük beyannamesi ilişkilendirilerek çıkış beyannamesinin 44 numaralı sütununa “…../……/….. gün ve ….. sayılı yatırım teşvik konusu beyanname ile ithali gerçekleştirilen eşyanın geri gönderilmesi” şerhi verilerek beyanname tescil edilmelidir.
İadesi talep edilecek vergiler olmayacaksa ekspertiz raporuna gerek olmayacaktır.
Vergiler değerinde teminat verilmesi durumunda eşya gitmeden yenisi getirilebilir. Yani önce ithalat sonra ihracat yapılabilir.
Teşvik Belgelerinin İptali veya Makine-Teçhizatın Belge Kapsamından Çıkartılması Halinde Cezai Müeyyide?
Genelge No: 2017/13 (Yatırım Teşvik Belgesinin İptali) sayılı genelgeye göre yatırım teşvik belgelerinin iptal edilmesi veya makine-teçhizatın belge kapsamından çıkartılması halinde daha önce sağlanmış vergi avantajı için Gümrük Kanunu’nun 234’üncü maddesi çerçevesinde ceza kararı düzenlenmeyecektir. Anlaşılacağı üzere herhangi bir cezai müeyyide söz konusu değil. Tahsile konu vergiler ise doğrudan 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip edilmesi gerekmektedir. Genelgeye göre makine-teçhizatın belge kapsamından çıkartılması halinde de cezai müeyyide uygulanmaksızın varsa gümrük vergilerinin tahsili söz konusu olacaktır.
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
21.08.2023