İhracat Bedellerinin Yurda Getirilme Zorunluluğu
Fiili ihracatı gerçekleştirilen işlemlere ilişkin ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gündür. 180 gün azami süre olup bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır. (+5 iş günü)
Bu süre neticesinde Vergi Dairesi 10 iş günü içinde ihracatçıya ihtarname gönderir ve 90 gün içinde yükümlülüğün yerine getirilmesi beklenir. (2018-32/48 sayılı Tebliğin 8. Maddesi)
İhracat bedelinin bankacılık yolu dışında, yolcu beraberinde nakit olarak yurda getirilmesi halinde de bu süreler içinde getirilmesi gerekir. Bu durumda sınır kapısında ihracat bedelinin getirildiğine dair beyanda bulunulması gerekir.
Hangi Durumlarda İhracat Bedellerinin Yurda Getirilme Zorunluluğu Yoktur?
Hizmet ihracatı, transit ticaret, mikro ihracat ve serbest bölge işlem formu kapsamında gerçekleştirilen 5.000,- ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin getirilme zorunluluğu yoktur. TCMB – İhracat Genelgesi’nin Ek:2’sinde yer alan ülkelere yapılan ihracatlar için de istisna tanınmıştır. Afganistan gibi bankacılık sistemleri gelişmemiş olan 34 ülke bu listededir.
Ek:3’te yer alan ülkelere yapılan ihracat işlemlerinde ise bedellerin yüzde ellisinin tasarrufu serbesttir. (TCMB – İhracat Genelgesi’nin 22. maddesi)
İhracat Bedelleri Getirilince Satılmak Zorunda mı?
Yurda getirilen ihracat bedelinin İBKB veya DAB’a bağlanması gerekir. İBKB düzenlenmesi için talimat verildiği gün İBKB tutarının en az %25’inin TCMB döviz satışı zorunludur. Buradan anlaşılacağı üzere yukarıda belirtilen süreler dahilinde ihracat bedelinin tasarrufu serbesttir. Yalnızca İBKB düzenlendiği gün paranın hesapta olması yeterli olacaktır.
İhracat Bedellerinin Birbirine Mahsup Sayılabilme İmkanı
2018-32/48 sayılı Tebliğin 7(4). maddesine göre kati ithalatta mahsuplaşma işlemlerinde tarafların aynı kişiler olması şartına bağlanmıştır.
Ancak, Genelgeye göre dahilde işleme rejimi kapsamında gerçekleştirilen işlemlere ilişkin mahsuplaşma işlemlerinde tarafların aynı kişi olması şartı aranmaksızın kabulü mümkün hale gelmiştir. Yani, tebliğdeki hükmün kapsamı genişletilerek dahilde işleme rejimindeki işlemlere istisna getirilmiştir. (TCMB – İhracat Genelgesi’nin 21/7. maddesi)
Yapılan bu değişiklik neticesinde değerlendirecek olursak, dahilde işleme rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın göndericisi ile ihraç edilen eşyanın alıcısı farklı olsa dahi bu iki firmanın beyannameleri kullanılarak mahsup işlemi mümkün olacaktır.
Terkin
Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla; 15.000 ABD doları veya eşitine kadar noksanlığı olan ihracat hesapları doğrudan bankalarca, 90 günlük ihtarname süresi ile ek süreler içinde ise ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı/Müdürlüğünce ödeme şekline ve toplam beyanname tutarına olan oranına bakılmaksızın, terkin edilmek suretiyle kapatılır. (TCMB – İhracat Genelgesi’nin 28. maddesi)
Bu açıklamalara göre 25.000 ABD doları tutarında gerçekleştirilen ihracat bedeli için 10.000 ABD dolarının İBKB’ye bağlanması yeterli olacaktır. Bu durumda TL’ye çevrilmesi zorunlu tutar yalnızca 2.500 ABD doları olacaktır. Aksi takdirde 6.250 ABD Doların satılması gerekecekti.
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
24 Mart 2025