BİLGE sistemi tarafından otomatik olarak hesaplanan vergileri elle silmek yerine, muafiyet ve anlaşma kodlarını kullanmak ya da gerekli belgeleri beyan etmek, sistemin aynı sonucu otomatik olarak vermesini sağlamak açısından önemlidir.
İstanbul Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü’nün 27 Nisan 2023 tarihinde yayımladığı ‘sistem-beyan farkı ve muafiyet kodları’ konulu yazısına göre, 2020 yılına ait toplam 27.397 beyannamede (194.445 kalem) sistem-beyan farkı olduğu saptanmıştır. Bu veriler, konunun ciddiyetini açıkça ortaya koymaktadır.
Yazımızda, muafiyet kodlarının hangi durumlarda, nasıl kullanılacağı kaleme alınmıştır.
DKVMF Muafiyet Kodu
Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 27.12.2019 / 50808869 sayılı yazısına göre GTİP olarak anti damping vergisine (ADV) tabi ancak ticari tanım itibariyle tabi olmayan GTİP’lerden gerçekleştirilen ithalatlarda “DKVMF” muafiyet kodu beyan edilmelidir.
Örnek olarak; ABC firmasının Çin menşeli ve 8301.40.19.00.19 GTİP kodlu “Elektronik kapı kilidi” cinsi eşyayı ithal edeceğini varsayalım.
2021/9 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin Tebliğ kapsamında, 8301.40.19.00.19 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) kodlu ve Çin menşeli olan kilitler için (elektromekanik, elektromanyetik ve tam elektronik tipleri hariç tutularak) kilogram başına 4 ABD doları tutarında anti-damping vergisi uygulanmaktadır. Parantez içinde belirtilen özelliklere sahip kilitlerin ise anti-damping vergisinden muaf tutulduğu belirtilmiştir.
Bu ithalat işleminde, GTİP ve menşe ülke bilgilerine dayanarak, bilge sistemi otomatik olarak eşyanın anti damping vergisine tabi olduğunu varsayıp ADV hesaplaması yapacaktır. Fakat, eşyanın özgün özellikleri nedeniyle, gerçekte anti damping vergisinden muaf tutulması gerekmektedir.
Bu sebeple hesaplanan verginin manuel silinmesi yerine gümrük müşavirliği firmasının muafiyet kodu hanesine DKVMF muafiyet kodunu beyan etmesi gerekir.
Bir başka senaryoda İthal edilecek eşya Almanya menşeli “Elektronik kapı kilidi” olsaydı, sistem GTİP kodu sebebiyle yine ADV hesaplayacaktı. Eğer menşe şahadetnamesi sunulursa sistem eşyanın Çin menşeli olmadığını tevsik etmiş olacak ve ADV hesaplamayacaktır. Bu durumda ise DKVMF muafiyet kodunun girilmesine gerek olmayacaktır.
Ancak menşe şahadetnamesinin beyan edilmediği senaryoda DKVMF muafiyet kodunun girilmesi gerekir.
DKVMF muafiyet kodunun girilmemesi sebebiyle her bir satır için 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 241/1. maddesi kapsamında usulsüzlük cezası ile karşılaşılabilir.
OTV2 Muafiyet Kodu
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun ekli listelerinde, ÖTV’ye tabi olan eşyalar sıralamaktadır. Ancak, bu listeye GTİP kodları ile dahil edilen bazı eşyalar, ÖTV’nin uygulanması amaçlanan ürünler arasında yer almamaktadır. Bu tür durumlarda, gümrük beyannamesinde ‘OTV2’ muafiyet kodunun kullanılması gerekmektedir.
Örnek olarak; ÖTV IV sayılı listeye göre 3303.00 tarife alt pozisyonunda bulunan eşyalar ÖTV’ye tabidir. Parantez içinde ise (3303.00.90.00.11 Kolonyalar hariç) ibaresi bulunmaktadır.
ABC firması tarafından ithal edilecek 3303.00.90.00.11 GTİP kodlu kolonya cinsi eşya, ÖTV IV sayılı listede ‘hariç’ ibaresiyle belirtilen istisnalar arasında olduğundan, ÖTV’den muaf tutulmalıdır.
Bu sebeple hesaplanan verginin manuel silinmesi yerine gümrük müşavirliği firmasının muafiyet kodu hanesine OTV2 muafiyet kodunu beyan etmesi gerekir.
Gümrük idaresi, eşyanın vergiye tabi olduğunu kanıtladığında, Gümrük Kanunu’nun 234/1. maddesi gereğince, eksik ödenen gümrük vergilerinin üç katı oranında cezai yaptırım uygulanabilir. Bununla birlikte, yalnızca OTV2 muafiyet kodunun beyan edilmemiş olması nedeniyle ÖTV’nin tahsil edilmesinin doğru olmayacağı kanaatindeyiz.
Bu minvalde muafiyet kodunun girilmemesi sebebiyle her bir satır için 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 241/1. maddesi kapsamında usulsüzlük cezası uygulanmalıdır.
UTSKDV8 Muafiyet Kodu
İthal edilecek eşyanın KDV oranları 2007/13033 sayılı kararda esas alınır. Talep üzerine Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgeler KDV oranının doğru uygulanması açısından yol gösterici olmaktadır.
İlgili kararın 1. Maddesine göre I sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için %1,
II sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için %10,
Listelerde yer almayan mal ve hizmetler için uygulanacak KDV oranı ise %20’dir.
(II) sayılı listenin 22 inci sırasına göre, “Tıbbi Cihaz Yönetmeliği” ve “İn Vitro Tanı Amaçlı Tıbbi Cihaz Yönetmeliği” hükümlerine tabi olan cihazlar için uygulanacak KDV oranı %10’dur.
İthal edilecek eşyanın bu madde kapsamında olması halinde, BİLGE Sisteminde KDV oranının %10 olarak hesaplanması için “UTSKDV8” muafiyet kodu kullanılmalıdır. (Gümrükler Genel Müdürlüğünün 13.05.2022 tarihli 74609458 sayılı yazısı)
“UTSKDV8” muafiyet kodu girilmemesine karşın %10 KDV oranı ile işlem tesis edilen beyannameler için Gümrük Kanunu’nun 241/1. Maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanması gerektiği kanaatindeyiz. Ancak, KDV’nin eksik hesaplandığından bahisle yapılacak bir yorumda Gümrük Kanunu’nun 234/1. Maddesi uyarınca eksik ödenen gümrük vergileri ile 3 katı tutarında cezai müeyyide riski söz konusu olabilir.
KKDF Muafiyet Kodu
Vadeli ödeme şekilleri kullanılan ithalat işlemlerinde eşya KKDF’ye tabi ise % 6 oranında KKDF hesaplanmaktadır. Vadeli ödeme şekilleri ise kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabilidir.
Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2018/4 sayılı genelgesine göre; Eşyanın KKDF’ye tabi olmaması veya bir istisna/muafiyete konu olması halinde KKDF muafiyet kodu seçilmelidir.
Örnek olarak, KKDF’ye tabi olmayan ve mal mukabili beyan edilen eşyanın ithalatında “KKDFM” beyan edilmelidir.
KKDF’ye tabi olan ve mal mukabili beyan edilen eşyanın D1A, YTTSV gibi muafiyet kodları ile ithal edilmesi durumunda da “KKDFM” beyan edilmelidir.
KKDFM muafiyet kodunun girilmemesi sebebiyle her bir satır için 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 241/1. maddesi kapsamında usulsüzlük cezası uygulanacaktır.
Sistem – Beyan Farkı Durumunda Gümrük Müşavirliğinin Sorumluluğu?
Dolaylı temsilci tarafından tescil edilen beyannamedeki vergi ve belgelerle, gümrük sistemi tarafından hesaplanan vergi ve istenen belgeler arasında farklılıklardan kaynaklı gelir eksikliği tespit edildiğinde gümrük müşavirlerine ve firmalara ayrı ayrı ceza kararları tebliğ edilmektedir.
Risk Yönetimi, Tasfiye ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğünün E-80572740-205 sayılı yazısına göre vergiye tabi olduğu halde muafiyet kodu girilerek verginin ödenmemesi “yanlışlıkla” yapılmış bir hareket gibi açıklanamayacağı için iştirak hükümlerince dolaylı temsilciye de ek tahakkuk ve ceza karaları düzenlenmesinin aykırı bir işlem olmadığı ifade edilmektedir.
Risk Yönetimi, Tasfiye ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğünün 21.05.2020 tarihli ve 54492374 sayılı yazısına göre ise sistem – beyan farkı müteselsil sorumluluk olarak değerlendirilememektedir.
Bu bilgiler neticesinde vergi kaybına sebebiyet veren silme eyleminin, gümrük müşavirinin iradesi dışında gerçekleşmesinin mümkün olamayacağı değerlendirilerek oluşacak zararda gümrük müşavirinin iştirakten kabahatli sayılacağı belirtilmektedir.
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
14.06.2024