Gümrük işlemlerinin mümkün olduğunca basitleştirilmesi ve hızlandırılması amacıyla Gümrük Kanunu’nun 71. Maddesi uyarınca birtakım basitleştirmeler uygulanmaktadır. Geçtiğimiz aylarda bu madde kapsamda uygulanan eksik belgeyle beyan konusunu kaleme almıştık. Bu makalemizde ise aynı uygulama tebliğinde bulunan “tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usul” eski adıyla supalan (taşıt üstü gümrük işlemleri) kaleme alınmıştır.
Tam Beyanlı Yaygın Basitleştirilmiş Usul Nedir?
Normal şartlarda ithal edilecek eşya geçici depolama alanında veya antrepoda taşıttan indirilmelidir. Bu sebeple depolama, araç değiştirme veya boşaltma, yükleme gibi masraflar oluşmaktadır.
Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden faydalanılırsa, ithal eşyası antrepoya veya geçici depolama alanında boşaltılmadan taşıt üstünde muayene edilerek gümrük işlemleri tamamlanabilmektedir. (Gümrük Genel Tebliği Seri No: 16)
Hangi Eşyalar Faydalanabilir?
🔹Dökme eşya
🔹Getirildiği mahalde bulunan geçici depolama yeri ve antrepoya konulamayacak ağırlıkta ve hacimdeki eşya
🔹Boşaltılması sırasında külfet doğurabilecek ağırlıkta, hacimde ya da kırılabilir, telef ve zayi olabilir nitelikte eşyalar
🔹Boşaltılması ve taşınması özel düzenekli araç ve taşıt gerektiren eşyalar ile getirildiği mahalde konulmasına ve korunmasına yönelik özel düzenek ve yapı bulunmayan petrol ürünleri ile yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı, yanmayı artırıcı, tehlikeli ve zararlı kimyasal maddeler ile gıda maddeleri içinde tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden faydalanılmak mümkündür.
YYS ve OKSB’li Firmalara Sağlanan İlave Kolaylıklar
Basitleştirmeden yararlanmak için OKSB veya YYS’li olmak zorunlu değildir. Ancak bu firmalar diğer firmalara nazaran ilave kolaylıklara sahip olmaktadır. OKSB ve YYS’li firmaların serbest dolaşıma girecek eşyaları için yaygın basitleştirilmiş usul talep etmesi halinde, eşyanın yukarıda belirtilen özellikleri taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın kabul edilir. Bu çerçevede YYS ve OKSB sahibi firmaların ithal edeceği dökme olmayan eşyalar için de söz konusu basitleştirmeden faydalanabileceği anlaşılmaktadır.
Başvuru ve Beyan Nasıl Olmalı?
Taşıt üstü gümrük işlemleri kapsamında işlem yapılabilmesi için gümrük beyannamesinin basitleştirilmiş usul kutucuğunda “BS-3” kodu seçilmelidir. Bu kodun seçilmesiyle yaygın basitleştirilmiş usul talebinde bulunulmuş olur. YYS ve OKSB sahibi firmaların tescil ettiği beyannameler için bu talep doğrudan onaylanır. Diğer beyannameler ilgili gümrük idaresince uygun görülmesinden sonra beyanname BİLGE ‘de onaylanır. Daha sonra gümrük işlemlerine başlanır.
İthal edilecek eşyanın araç üzerinde bulunması gerekir. Bu kapsamda, antrepoya veya geçici depolama alanına alınmış eşyalar için taşıt üstü gümrük işlemi gerçekleştirilemez.
İdarenin onay vermemesi halinde ise statü değişikliği kapsamında “BS-3” kodu silinir.
Teminat İşlemleri
Eşyanın bu Tebliğ kapsamında ithal edilecek olması halinde ithalat vergileri nakit olarak teminata bağlanır. Eşyalar firmanın deposunda veya gümrük idaresince izin verilen yerde memur refakatinde boşaltılır. Beyan ile eşya uyumluysa nakit olarak teminata bağlanan vergilerin mahsup işlemleri gerçekleştirilir. Bu işlemin beyanname tescil tarihinden itibaren bir ay içinde yaptırılması gerekir. Süresi içerisinde müracaatı halinde bir aylık süre, üç aya kadar uzatılır. Bu süreler içinde mahsup işlemlerini tamamlamayan yükümlüler hakkında, Gümrük Kanunu’nun 241/1 inci maddesi, bu demek ki 2024 yılı için 828,00 TL cezai müeyyide uygulanır.
Bunun yanında mahsup işlemleri tamamlanıncaya kadar yaygın basitleştirilmiş usulden yararlanmalarına izin verilmez. Bir takvim yılı içinde 3 (üç) defa mahsup işlemlerini ek süreler dahil verilen süre içerisinde tamamlamayan yükümlülerin, üç ay süreyle yaygın basitleştirilmiş usulden yararlanmalarına izin verilmez.
Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usule tabi tutulan eşya için götürü teminat sisteminden yararlanılması mümkün bulunmayıp ayrıca nakit teminat alınması gerekmektedir. (2009/12 sayılı Genelge)
Muayenesinde Tespit Edilen Eksiklik Fazlalık Durumunda Ceza Uygulanır mı?
Fazlalık durumunda; Eşyanın tesliminden sonra vergi tahakkukunun yeniden yapılması gerekiyorsa ve yeni hesaplanan vergiler daha önce nakit teminata bağlanan vergilerden daha yüksek ise, gümrük memuru tarafından aradaki farkın tahakkuku manuel olarak yapılır. Bu durumda doğrudan Gümrük kanununun 234. maddesine göre cezai müeyyide uygulanmaz. Ancak gümrük kanununun 237 maddesi uyarınca eksiklik fazlalık takibatı gerçekleştirilir.
Eksiklik durumlarında; Beyana göre % 3’ün altında kalan noksanlıklarda; beyan sahibine beyanname tescil tarihinden itibaren 1 aylık süre tanınır. Bu süre içerisinde beyan sahibinin söz konusu eksikliğin mahrecinden yüklenmemiş veya yanlışlıkla başka yere çıkartılmış veya kaza ve avarya sonucunda yok olmuş veya çalınmış olduğunu kanıtlaması halinde, önceden yatırdığı vergilerden noksanlığa isabet eden gümrük vergilerinin kendisine iade edilir. İspat edemezse fazla ödenen gümrük vergileri iade edilmez. (Örnek; beyan edilen 23 ton, tartım kilosu ise 22,5 ton. Bu durumda fark %3’ten düşük)
Beyana göre % 3’ü Aşan Noksanlıklarda; 3 aylık süre içerisinde sebebinin ispatlaması halinde ilgili gümrük idaresince beyan sahibinin fazla ödediği vergilerin beyan sahibine iade edilmektedir. Ancak eksikliğin sebebine dair ispatın yapılamaması durumunda, Gümrük Kanunu’nun 237’nci maddesi uyarınca işlem yapılır. Ayrıca noksan kısma ilişkin ödenen vergilerin iadesi yapılmaz. (Örnek; beyan edilen 23 ton, tartım kilosu ise 22,0 ton. Bu durumda fark %3’ten yüksek)
Miktar Düzeltme Taleplerinde Usulsüzlük Cezası Uygulanır mı?
Gümrük Yönetmeliğinin 82 nolu ekinde, Gümrük Kanunun 241’inci maddesinin uygulanması gereken fiiller sıralanmaktadır. Listenin 11. satırında “Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usul kapsamında yürütülen işlemler hariç olmak üzere, beyanın kontrolü sonucunda Kanunun 234 üncü maddesinde bahsi geçen aykırılıkların vergi farkı yaratmaması veya %5’i aşmayan vergi farkı yaratması” hükmünü amirdir.
Buna göre mevzuatta belirlenen oranlar dahilindeki farklılıkların veya işlemin tabiatı icabı gerçekleştiği kabul edilen miktar farklılıkları kapsamındaki düzeltme taleplerinde usulsüzlük cezası uygulanmaması gerekmektedir.
(Gümrükler Genel Müdürlüğünün 05.02.2021 tarihli 61275407 sayılı yazısı)
Eksik Belge ile Beyan Yapılırsa Taşıt Üstü Gümrük İşlemi Mümkün Olur mu?
2009/12 sayılı genelgeye göre bütün belgelerin tam olması gerekmektedir. Dolayısıyla eksik belge ile beyan uygulamasından yararlandırılması durumunda tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden yararlanılması mümkün olmayacaktır.
Eşyanın Yed’iemin Olarak Teslimi
Üst başlıkta belirtildiği üzere eksik belge ile işlem tesis edilmesi halinde taşıt üstü gümrük işleminden faydalanılamaz. Ancak ithal edilecek eşyanın laboratuvar tahlili, ekspertiz kontrol veya uygunluk belgesi gibi yurtiçinden temin edilmesi gereken evraklardan herhangi birinin eksik olması durumunda eşya yed’iemin olarak ilgilisine teslim edilebilir.
Teslim edilen eşyalar, sayılan belgelerin tamamlanmasına kadar gümrük idaresince izin verilen bir yerde bulundurulmalıdır. Belgeleri tamamlanmadan bulunduğu yerden çıkarılarak kullanıldığının tespit edilirse, basitleştirilmiş usul kapsamında bir daha işlem yapmasına izin verilmez. Ayrıca hakkında kaçakçılık mevzuatı hükümleri uygulanır.
Yed’iemin olarak teslim edilen eşyanın denetim sonucunun olumsuz sonuçlanması halinde beyanname iptal edilir. Ayrıca eşyanın mahrecine iadesi, ilgili kurumun uygun görüşü ile doğrudan ya da serbest bölge üzerinden üçüncü ülkeye transit veya İhraç kaydıyla satış ya da masrafları sahibince karşılanmak koşuluyla imha suretiyle tasfiye edilmek üzere bulunduğu gümrük idaresine terki gerekir.
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
15.05.2024