Serbest dolaşımda olan eşyanın arızalanması veya bakım ihtiyacının hasıl olması durumunda eşya tamir edilmek amacıyla yurtdışına veya serbest bölgeye geçici olarak gönderilebilir. Yazımızda bu konuya dair detaylar incelenecektir.
Tamir Amaçlı Geçici İhracat Yapılacaksa İlk Adım Ne Olmalıdır?
Öncelikle ekspertiz raporunun tedarik edilmesi gerekecektir. Sanayi odasına tek pencere sisteminden (1058 kodlu TPS-TOBB-Ekspertiz Raporu) başvurulacaktır.
Online başvuruya dilekçe, ihracat faturası, ekspertiz ücretinin yatırıldığına dair banka dekontu ve varsa ithalat beyannamesinin görüntüsü eklenecektir.
Başvuru uygun bulunursa sanayi odasınca eksper atanacaktır. Eksper eşyanın fiziki muayenesini gerçekleştirecektir.
Ekspertiz alım süreci minimum 2 iş günü sürmektedir. Bu süre müsait eksper mevcudiyetine göre 1 haftaya kadar uzayabilir. Bu itibarla taşıma organizasyonu planlanırken ekspertiz raporu için ihtiyaç duyulacak süre göz önünde bulundurulmalıdır.
Ekspertiz raporu yerine bakım ve onarımı ile sorumlu yetkili servisinden alınacak teknik raporun düzenlenmesi de mümkündür.
Tamir Amaçlı Geçici İhracat İzni Nasıl Alınır?
İzin, eşyanın gönderileceği gümrük idaresince onaylanır. Başvuru ise tek pencere sisteminden yapılır. Başvuruda sisteme ihracat faturası, ekspertiz raporu, eşyanın fotoğrafları (marka, seri no görünen) ve vekalet eklenmelidir.
TPS üzerinden yapılan başvuru gümrük idaresince onaylandığında “Evrak Kodu” hanesinde 2013/15 sayılı Genelge’de belirtilen kodların yazılı olduğu görülecektir.
Örnek olarak Evrak Kodu hanesinde “ÇIKIŞ KOD3 – GİRİŞ KOD2” yazıyorsa;
“ÇIKIŞ KOD3” ihracatında ekspertiz raporunun sunulduğu anlaşılır. “GİRİŞ KOD2” yazıyorsa, eşyanın geçici ihracatı esnasında gümrük muayene memurunca onaylanan fotoğrafların eşyanın geri gelişinde sunulması gerektiği belirtilmiş olacaktır.
Hariçte işleme rejimine konu edilecek kodları 2017/17 sayılı Genelge ’de bulunan kodlarla karıştırmamak gerekir. 2017/17 sayılı Genelge ’de listelenen kodlar dahilde işleme izni kapsamında yapılan ayniyet İşlemleri ile alakalıdır.
Bir diğer önemli kısım “Özellik Kodları” hanesidir. Bu hanenin doldurulması zorunlu olmakla beraber yanlış seçimlerde beyannamenin tescilini engellemektedir. “Bedelsiz” ve “bedelsiz ihracat” seçenekleri arasında kalınırsa rastgele seçilmemelidir. İhracat beyannamesinin 44 nolu hanesinde “0886” edi belge kodu ile e-fatura beyan edilirse “bedelsiz ihracat” seçilmelidir. Ancak 44 nolu hanede sadece “0100” edi belge kodu ile e-arşiv veya kağıt fatura beyan edilecekse özellik kodu “bedelsiz” olmalıdır. İzin başvurusu yanlış seçilmiş şekilde onaylanırsa beyannameniz tescil olmayacak ve iznin düzeltilmesi gerekecektir.
Fatura Nasıl Olmalıdır?
2014/14 sayılı Genelge’ye göre yurt dışına geçici olarak gönderilen eşyanın kesin satışı veya mülkiyet devri söz konusu olmadığından geçici çıkışı yapılan eşyanın; cinsini, miktarını, gümrük işlemlerine esas olacak kıymetini ve ayniyatına ilişkin bilgileri ihtiva eden bedelsiz faturanın düzenlenmesinin yeterli olacağı belirtilmiştir. Bedelsiz fatura olsa da eşyanın gerçek kıymeti faturada belirtilmelidir. Faturanın açıklama kısmına “bedelsizdir, tamir amaçlı geçici ihracat faturasıdır.” İbaresi yeterli olacaktır.
Beyanname İşlemleri
Beyanname rejimi 2100 olacaktır. Beyannamenin 44 nolu hanesine 1006 kodlu TPS-Hariçte İşleme İzni (ihracat satırı), 1058 kodlu TPS-TOBB-Ekspertiz Raporu yazıldıktan ve fatura eklendikten sonra tescil edilebilir. Gümrük idaresince eşyanın fiziki muayenesi yapılır, akabinde beyanname işlemleri tamamlanır.
İthalatında Vergi Ödenmesi Gerekir mi?
Tamir amaçlı geçici ihraç edilen eşya, bedel karşılığında tamir edilecekse ithalatında vergi ödenecektir. Tamiratın garanti nedeniyle sözleşmeye bağlı olarak veya kanuni bir yükümlülüğe dayanarak ya da bir imalat hatası nedeniyle, “bedelsiz” yapıldığının garanti belgesi veya sözleşme ile kanıtlanması halinde, ithalat vergisi ödenmeyecektir.
Ayrıca söz konusu eşyanın serbest dolaşıma ilk girişi sırasında kusurlu olduğunun dikkate alınarak işlem yapılmış olması halinde, yukarıdaki şartlara ek imalatçı veya ihracatçı firma tarafından düzenlenen garanti belgesi veya imalat hatasını gösterir imalatçı firma yazısının, noterlikçe veya yurtdışı temsilciliklerinden onaylı tercümesinin gümrük idaresine ibraz edilmesi gerekir.
İthalatında Ödenecek Vergi Nasıl Nasıl Hesaplanır?
Eşyanın tamir amacıyla geçici ihraç edildiği ve tamiratın bedel karşılığında yapıldığı hallerde, eşyanın gümrük kıymeti olarak tamir masraflarına eşit bir tutar esas alınır. Bununla birlikte tamir edilen eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine geri gelişinde ödenen navlun, sigorta ve Türkiye Gümrük Bölgesi dışında tamir sırasında ödenen diğer masraflar da dikkate alınarak gümrük kıymeti belirlenir. (Gümrük Genel Tebliği (Hariçte İşleme-Geçici İhracat) (Seri No: 1)’ 3/4 fıkrası)
Örnek olarak; ABC firması 8436.21.00.00.12 GTİP kodlu “Civciv büyütme makine ve cihazları” cinsi 25 adet makineyi Almanya’ya tamir amaçlı geçici olarak ihraç etmektedir. Tamir masrafı için 100.000 TL, eşyanın dönüşü için ise 15.000 TL navlun ve sigorta ödeyecektir. Makinelerin değeri ise 1.300.000 TL’dir.
İthalat beyannamesinde gümrük kıymeti olarak 115.000 TL beyan edilmelidir. Ödenecek vergiler de bu tutar üzerinden hesaplanacaktır.
Tamir masrafı eşyanın da GTİP kodu olan 8436.21.00.00.12 GTİP kodu ile beyan edilecektir. Bu eşyayı bu gün ithal etmek istersek hangi vergilendirme unsurları söz konusu ise aynı kur ve vergilendirme oranları kullanılarak vergiler hesaplanacaktır. A.TR, EUR.1 ws. gibi tercihli rejimi tevsik edici belgeler beyannameye eklenerek tercihli rejimden faydalanmak mümkündür.
İkame Eşya İthal Edilebilir mi?
Eşya, tamir amaçlı geçici ihraç edilecek fakat makinenin yokluğu sebebiyle üretimin aksama riski var.. Şirketler maddi kayıp yaşamamak için “Standart Değişim Sistemine Dayalı Hariçte İşleme” imkanından faydalanılabilir.
Türkiye Gümrük Bölgesi dışında tamir edilmek istenen eşyanın yerine, tamir işlemi tamamlanarak gümrük bölgesine geri getirilinceye kadar geçen süre içerisinde kullanılmak üzere aynı tarife ve teknik özelliklere sahip ikame eşya ithal edilebilir.
İkame eşya ihracattan önce veya sonra ithal edilebilir. İhracattan önce ithal edilmek istenirse dilekçe ile gümrük müdürlüğüne bildirilmesi ve ithalat vergileri tutarını karşılayan teminat verilmesi gerekir. (Gümrük Genel Tebliği (Hariçte İşleme-Geçici İhracat) (Seri No: 1) 4/2)
Tamir süresi boyunca kullanılmak için “tamirci” veya “tedarikçi” tarafından bedelsiz olarak gönderilen üretim aracı tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi uygulanır. Bu eşyaların geçici ithalat rejimi altında kalabileceği süre altı aydır.(15481 BKK-36. Md)
İkame Eşya İthal Ederken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Geçici ihracat eşyasının ihracattan önce kullanılmış olması halinde, ikame ürünlerin de yeni olmamaları ve kullanılmış olmaları gerekir.
Ancak, ikame ürünün satış sözleşmesindeki garanti hükümleri uyarınca veya kanuni bir yükümlülük ya da bir imalat hatası nedeniyle bedelsiz olarak verilmesi halinde, kullanılmış eşya yerine yeni eşya getirilebilir. (Gümrük Kanunu 145. Md)
İthalatın önceden yapıldığı durumda, ikame ürünlerin serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili tarihinden itibaren iki aylık süre içinde geçici ihracat eşyasının ihraç edilmesi gerekir. (Gümrük Kanunu 146. Md)
İthalatın önceden yapıldığı durumda; geçici ihraç eşyasının serbest bölgeye alınması veya antrepoya konulması halinde, iki aylık süre şartı yerine getirilmiş sayılır. (Gümrük Yönetmeliği 413. Md)
Tamir Amaçlı Geçici İhracatta Süreler
2007/5 Sayılı Hariçte İşleme Rejimi Tebliği’nin 9. maddesine göre 12 ay izin verilebilir. Bu süre 12 ay daha uzatılabilir. Bu süreler eşyanın geri getirme süresini ifade etmektedir.
İhracatın partiler halinde yapılması halinde, her partiye ilişkin sürenin başlangıcı ayrı ayrı göz önünde bulundurulur.
İzin ve Ek Süreler Aşıldıktan Sonra Eşya Getirilirse?
Örnek olarak geçici ihracat için 12 ay izin verildiğini varsayalım. 12 ay daha ek süre alındı. Ancak ek süreyi dahi 2 ay geçtikten sonra eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getirdik. Gümrük Kanunu 241/3. md uyarınca usulsüzlük cezasının iki katı olarak cezai müeyyide uygulanır ve gümrük vergileri ödenmeksizin serbest dolaşıma sokulabilir.
Eşyanın üç yıllık süreyi aşarak geri getirilmesi halinde, Gümrük Kanunu 241/3. md uyarınca usulsüzlük cezasının iki katı usulsüzlük cezası tatbiki ile “gümrük vergileri tahsil edilerek” ithal edilebilir. Ayrıca Serbest dolaşıma giriş hükümleri uygulanır. Bu minvalde eşya kullanılmış ise kullanılmış eşya izni ile alınması gereken diğer ön izinlerin alınması gerekecektir.
Eşya Geri Getirilmeyecekse Kesin İhracata Dönüştürülebilir mi?
Varsayalım ki, eşya tamir amaçlı geçici ihraç edildi ancak tamir edilemeyeceği anlaşıldı veya eşyanın satışı sebebiyle geri getirilmemesine karar verildi.
Bu durumda rejimin kapatılması gerekecektir. Gümrük Yönetmeliği’nin 453. maddesine göre kesin ihracata ilişkin gümrük beyannamesinin düzenlenmesi gerekmektedir. 2100 rejim kodu ile geçici ihraç edilen eşyanın rejim kapaması 1021 rejim kodu ile gerçekleşecektir.
Satış bedelsiz ise beyannamenin bedelsiz ödeme şekli ile tescil edilmesi gerekir. Kesin satış bedelli yapılacaksa ihracat bedelinin 180 gün içinde yurda getirilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
29.09.2023