GTİP nedir?
Eşyanın menşei, kıymeti ve tarifesi uluslararası ticaretteki en önemli kavramlardandır. Bu vasıtayla konu gümrük işlemlerinde bir hayli önem arz etmektedir.
GTİP kodunu tanımlamak gerekirse; uluslararası ticarete konu olan malların sınıflandırılmasını sağlayan bir ürün terminolojisidir. Binlerce ürün grubu belli bir sistematiğe göre sıralanmış ve numaralandırılmıştır.
Sistematik sıralama hususunda en göze çarpan, tarife cetvelinin işlenmemiş eşyadan işlenmişe doğru sıralanması söylenebilir.
Örneğin; 1401.10.00.00.00 GTİP kodlu İşlem görmemiş vaziyette olan “bambular” örülüp sepet haline getirildikten sonra 4601.21.10.00.00 GTİP kodunda tarifelendirilmektedir. Hatta daha ileri işçilikle “bambudan bahçe mobilyası” imal edilirse 9401.52.00.00.00 GTİP kodu ile tarifelendirilecektir.
Tabi ki her eşya yukarıdaki gibi ismen geçmiyor. Böyle durumlarda tarife yorum kurallarına göre hareket edilmeli, izahname ve bağlayıcı tarifeler kesinlikle kontrol edilmelidir.
Gümrük tarifesi, Dünya Gümrük Örgütü tarafından geliştirilmekte ve üyesi olan 180’den fazla ülke tarafından kullanılmaktadır. Ülkemizde 12 haneden oluşan GTİP kodunun ilk 6 hanesi tüm üye ülkelerde aynıdır.
Ülkemiz ve AB üyesi ülkelerde ise ilk 8 hane aynıdır. (WCO)
Korelasyon nedir?
Korelasyon, eşyanın GTİP numarasının değiştirilmesi ile başka bir GTİP numarasına taşınması veya eşyaya yeni GTİP ihdas edilmesidir.
Dünya Gümrük Örgütü her 5 yılda bir GTİP kodlarında değişiklikler yapmaktadır. Bu değişiklikler GTİP kodunun ilk 6 hanesinde gerçekleşmektedir. (WCO)
Ülkemizde her yılın sonunda korelasyon tablosu yayımlanmaktadır. 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanuna göre Cumhurbaşkanlığı Kararı ile yürürlüğe konulmaktadır.
Her yıl olduğu gibi 2023 yılında da korelasyonlu yeni GTİP listesi resmi gazete de yayınlanmıştır. (30.12.2022 Tarihli 32059 Sayılı Resmi Gazete)
Anlaşılacağı üzere ilk 6 hanesi yalnızca DGÖ tarafından ve 5 yıllık periyotlarda değiştirilebilmektedir. Ülkemizce yapılan değişiklikler son 4 hanesinde olmaktadır.
Korelasyondan amaçlanan GTİP kodlarının teknolojik gelişmeler dahil olmak üzere değişen ve gelişen dünya ticaretine ayak uydurulmasıdır.
ÖTV Listesindeki Eşyanın GTİP Kodu Korelasyona Uğrarsa?
ÖTV’ye tabi eşyalar 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununda listelenmiştir. Beyannameyi tescil etmeden önce listede sadece GTİP kodunun mevcut olup olmadığını aramak eksik olacaktır. Beyana konu eşyanın, listede geçen eşyalardan olup olmadığı da kontrol edilmelidir.
Korelasyona uğrayan eşya için ÖTV Kanunun’da hüküm bulunmaktadır. “Bu malların tarife numaralarında veya tanımlarında bu Kanuna ekli listeler dışında yapılacak değişiklikler Özel Tüketim Vergisi Kanununun uygulanmasında hüküm ifade etmez.“ (ÖTV Kanunu’nun 1. Maddesinin 2. Fıkrası)
Bu hüküm uyarınca ÖTV listelerinde bulunan tarifenin korelasyona uğraması liste kapsamından çıkmasını sağlamayacaktır. Eşya ilerleyen dönemde farklı GTİP numarasında yer alsa dahi ekli liste kapsamında ÖTV’ye tabi olacaktır.
Damping Uygulanan Eşyanın GTİP Kodu Korelasyona Uğrarsa?
İthalatta haksız rekabetin önlenmesi amacıyla, bazı eşyaların ithalatında anti damping vergisi alınmaktadır. Anti damping ödediğimiz bir eşyanın yıl sonunda GTİP kodu değişirse ve artık ilgili tebliğ listesinde eşyamızın GTİP kodu mevcut değilse anti damping ödenmeyecek midir?
İthalat Genel Müdürlüğünün 71284114 sayılı (Dampinge Karşı Kesin Önlem Hk) mülga yazısı incelendiğinde GTİP kodunun korelasyona uğraması, tebliğ hükümlerinin uygulanmasında engel teşkil etmediği görülmektedir.
Söz konusu yazı uyarınca GTİP kodu değişse dahi Anti Damping Vergisinin ödenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
KKDF Uygulanan Eşyanın GTİP Kodu Korelasyona Uğrarsa?
Eşyaya ait GTİP kodu korelasyona uğradıktan sonra, KKDF oranı “0” olarak belirlenen malların listesinde görünüyor olabilir.
Bu durumda eski GTİP kodunun, Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 (Sıfır) Olarak Belirlenen Malların listelendiği 2015/7511 Sayılı Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte söz konusu listede bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir.
Kararnamenin yayımlandığı tarihte muafiyet listesinde yer almayan bir eşya ise KKDF tahsil edilecektir. Ama KKDF’den muaf sayılan eşyalardansa KKDF’ye tabi olmayacaktır.
(Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 25.05.2022 tarihli 74904117 sayılı yazısı)
Sonuç olarak, GTİP kodunun korelasyona uğraması eşyaya uygulanan KKDF’ye etkisi yoktur.
Korelasyonun Ürün Güvenliği Tebliğlerine Etkisi
Her yılın sonunda onlarca Ürün Güvenliği Tebliği yayımlanmaktadır. Bu listelerde bulunan GTİP kodları da korelasyonla birlikte revize ediliyor. Beyanname yazarken kullanılan programlarda yıl sonlarında gerçekleşen revizyonları sisteme ivedi şekilde ekleniyor. Ancak değişikliklerin yoğun olması sebebiyle bilginin teyidi adına beyanname tescil edilmeden önce değişikliklerin ilgili tebliğlerden de kontrolü önemli olacaktır.
Korelasyonun Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi ve Ek Mali Yükümlülüğe Etkisi
Yılın ilk günü yürürlüğe girecek olan yeni ithalat rejim kararı, bir önceki yılın son günü yayımlanmaktadır. 1 Ocak günü yeni GTİP kodları için ne kadar vergi ödeyeceğimiz net bir şekilde mevcut olduğundan gümrük vergisi açısından korelasyon sonrası herhangi bir soru işareti kalmıyor. -İlave Gümrük Vergisi için ise 31 Aralık 2022 tarihli 6626 sayılı Karar ile bu konuya ithafen bir ekleme yapılmıştır.“İlave gümrük vergisine tabi eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde yer alan tarife pozisyonunda ve/veya tanımında yapılacak değişiklikler bu Karar hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez.” (İthalatta İlave Gümrük Vergisi Uygulanmasına İlişkin Karar (Karar Sayısı: 3351)’ın 2. Maddesinin 8. Fıkrası)Söz konusu karar uyarınca ilave gümrük vergisi ödenmesi hükmedilen eşyanın GTİP kodu değişse dahi o eşyaya ilave gümrük vergisinin ödenmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Öte yandan her yıl yeni GTİP kodları ile yayımlanıyor.Ek Mali Yükümlülük için durum bu şekilde şeffaf olmamaktadır. Ancak korelasyon sonucunda GTİP değişikliği olsa da verginin alınacağına dair çeşitli yorumlar yapılmaktadır.Lakin açıklayıcı bir mevzuat düzenlemesi yapılması çok daha makul olacaktır.
Vergide yasallık ve belirlilik ilkesi uyarınca bu listelerin revize edilmesi gerekir.
Korelasyonun Dahilde İşleme İzin Belgesi ve Yatırım Teşvik Belgesine Etkisi
Belgede veya izinde bulunan eşyalardan korelasyona uğrayan eşya mevcut olsa da beyanname tesciline engel teşkil etmemektedir. Bu sayede belge/iznin revize edilmesi gerekmemektedir.
Can DURMUŞ – Gümrük Müşavir Yardımcısı / Denetçi
12.03.2022